Zmiany w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu Prawa Pracy które wprowadzono w sierpniu 2023 weszły w życie. Co się zmienia?
22 sierpnia 2023 r. w Dzienniku Ustaw ogłoszono ustawę wprowadzającą do Kodeksu postępowania cywilnego ważne zmiany dotyczące sporów z zakresu prawa pracy. Sejm uchwalił powyższe przepisy przy okazji nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych i są one wynikiem porozumienia między rządem a NSZZ „Solidarność”.
Zmiany wiążą się z obowiązkiem pracodawcy dalszego zatrudniania pracowników podczas trwania sporów o bezskuteczność wypowiedzenia umowy o pracę albo o przywrócenie do pracy.
Nowelizacja w tym zakresie zdążyła wywołać lawinę dyskusji.
Trzeba podkreślić, że znacznie zwiększa ona zakres uprzywilejowania zwalnianych pracowników, zaś ogranicza swobodę decyzyjności sądu.
Ustawodawca argumentuje zmiany potrzebą urealnienia szczególnej ochrony stosunku pracy oraz istnieniem rozbieżnej praktyki sądowej w tym zakresie.
Zmiany weszły w życie w dniu 22 września 2023r.
Zmiany w postępowaniu sądowym – co się zmienia?
W dotychczas obowiązującym stanie prawnym, jeśli pracodawca naruszy przepisy i zwolni pracownika, to nawet przy ewidentnym złamaniu prawa umowa o pracę się rozwiązuje, a zwolniony może jedynie domagać się przywrócenia do pracy lub odszkodowania przed sądem.
Zmiany, które przewidziano na tej płaszczyźnie, można podzielić na te dotyczące wszystkich pracowników oraz te odnoszące się do pracowników podlegających szczególnej ochronie trwałości stosunku pracy.
Pierwsza z dokonanych zmian dotyczy artykułu 4772 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego:
Uznając wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, sąd na wniosek pracownika nakłada w wyroku na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania.
W przywołanym przepisie, każdy pracownik, niezależnie od tego, czy podlega szczególnej ochronie przed zwolnieniem z pracy czy też nie zostanie przywrócony do pracy przez sąd I instancji, jeżeli złoży taki wniosek.
Wówczas sąd nakaże pracodawcy jego dalsze zatrudnianie.
Obowiązek zakładu pracy w tym zakresie będzie tym samym trwał przez cały czas postępowania także przed sądem II instancji, (w przypadku apelacji pracodawcy) co oznacza m.in. konieczność dalszego wypłacania pracownikowi należnego mu wynagrodzenia za pracę.
W przypadku zmiany wyroku na niekorzystny dla pracownika i oddalenia jego powództwa obowiązek zatrudniania ustanie z dniem wydania wyroku przez sąd okręgowy.
Wynika to z faktu, że orzeczenie to jest prawomocne z dniem wydania i nie przysługują od niego żadne zwyczajne środki odwoławcze.
Omawiana zmiana, wprowadza automatyzm w zasądzaniu obowiązku zatrudniania na czas postępowania apelacyjnego, i dotyczy każdego pracownika, a nie tylko pracowników szczególnie chronionych.
Na tym nie koniec zmian …
Nowelizacja wprowadza także nowe rozwiązanie polegające na udzieleniu zabezpieczenia powództwa poprzez nakaz dalszego zatrudnienia pracownika tj. artykuł 7555 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
„W sprawach z zakresu prawa pracy, w których pracownik podlegający szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia dochodzi roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd na wniosek uprawnionego na każdym etapie postępowania udzieli zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia go przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Podstawą udzielenia zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Sąd może odmówić udzielenia zabezpieczenia wyłącznie w sytuacji, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne”.
Możliwość zabezpieczenia powództwa poprzez nakaz dalszego zatrudnienia pracownika do czasu rozstrzygnięcia sporu obejmuje wyłącznie pracowników podlegających szczególnej ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia.
Ochrona związkowców, czy też …
Wskazywaną przez ustawodawcę intencją było objęcie ochroną związkowców, jednak brzmienie przepisu wskazuje na ochronę co najmniej wszystkich grup pracowników wymienionych w art. 5 ust. 5 ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a prawdopodobnie także wszystkich innych, co do których szczególne regulacje taką ochronę wprowadzają.
A zatem w przypadku pracownika objętego szczególną ochroną przed utratą pracy, przywrócenie do pracy następuje na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu, już od chwili jego wydania, tj. jeszcze w czasie trwania postępowania przed sądem I instancji, przed wydaniem wyroku (a nie od momentu wydania nieprawomocnego wyroku przez sąd I instancji, jak ma to miejsce w odniesieniu do pracowników bez szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy), do czasu prawomocnego zakończenia sprawy.
Natomiast udzielenie zabezpieczenia zgodnie z nowym przepisem wymaga nie udowodnienia a jedynie uprawdopodobnienia roszczenia, czyli przedstawienia argumentów przemawiających za tym, że żądanie przywrócenia do pracy może zostać uwzględnione.
Odmowa udzielenia ww. zabezpieczenia może nastąpić wyłącznie wtedy, gdy roszczenie pracownika zostanie ocenione przez sąd jako oczywiście bezzasadne.
Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia podlega wykonaniu w drodze egzekucji. Oznacza to, że tak jak wyrok przywracający pracownika do pracy postanowienie nakazujące dalsze zatrudnianie będzie egzekwował sąd.
Postanowienie nie może ulec zmianie w żadnym przypadku, ale pracodawca będzie mógł żądać uchylenia go jeżeli wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia przez sąd zaistniały przesłanki do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Nowe przepisy mają mieć zastosowanie również do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem ich wejścia w życie. Oznacza to, że w sprawach już zawisłych przed sądami, pracownicy będą mogli wnosić o zabezpieczenie w postaci ich dalszego zatrudnienia do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Nowe przepisy mają więc bezpośredni wpływ na już toczące się postępowania.
Zmiany w postępowaniu sądowym – Rewolucyjne zmiany?
Nowe przepisy wprowadzają prawdziwą rewolucję w ochronie pracowników przed zwolnieniem z pracy. Zdania na temat procedowanych zmian są jednak podzielone.
Niewątpliwie powyższe zmiany mają na celu znaczące wzmocnienie interesu ochrony pracowników.
Opracowanie zdjęcia głównego, oraz pozostałych ilustracji: Maciej Ziegler SukcesStudio.pl
